
Çini Sanatı, Çini Tarihi ve Çini Müzeleri
Çini Sanatı Tarihi
Çini, geçmişten günümüze kadar gelen Anadolu uygarlığının incelikleriyle bezenmiş kültürel bir mirastır. Türk Çini Sanatının, Kütahya ve İznik’te asırlık bir geçmişi bulunmaktadır. Çini sanatı, ilk olarak Karahanlılar Devleti döneminde yapılmaya başlamıştır. İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar, çini ile mabetlerini süslemiştir.
Çini sanatı, çok uzun bir geçmişe sahiptir. Daha sonraları Büyük Selçuklular zamanında da çini yapılmaya devam edilmiştir. Selçuklular, inşa ettikleri kervansaray, cami, medrese, türbe, saray gibi birçok yeri çini sanatı ile süslemişlerdir.
Yapılan araştırmada Selçuklu çinilerinin dikdörtgen, kare, altıgen şekillerinde oldukları görülmüştür. Türk çini sanatı, yıllar içinde geliştirilmiş 16. Yüzyılda İznik ve Kütahya’da en güzel şekline ulaşmıştır. Yapılan kazılarda Kütahya ilinde çok uzun yıllar önce çini sanatının yapıldığı ortaya çıkmıştır.
Osmanlı Döneminde Çini
Osmanlı Devleti’nde çini sanatının ilk yapım merkezi İznik şehri olmuştur. Osmanlı döneminde İslam sanatının figürleri belirli sınırlar içerisinde kullanılmıştır. Osmanlı döneminde insan suretine benzeyen figürlere yer verilmemiştir. Osmanlı sanatında, 15. yüzyılın ortalarından sonra çini sanatı kullanımı azalmıştır. Osmanlı’ya ait son örneklerinden en muhteşem ve göz alıcı olanı, Çinili Köşk’ün eyvanında bulunmaktadır.
Osmanlı çevresinde Rumilerin ve kufi yazının örnekleri sıkça karşımıza çıkmaktadır. 15. yüzyılda Osmanlı çinilerinde renkli sır tekniği çokça kullanılmıştır. Osmanlı çini sanatında kitabe şeklindeki yazılar pek fazla bulunmamaktadır. Daha çok Kur’an-ı Kerim’den bölümler camiler gibi dini yapılarda çini sanatı kullanılmıştır. Osmanlı’nın erken dönemlerinde kalem işleri çok fazla kullanılmıştır.
Çini Eserleri ve Çini Müzeleri
Selçuklu Devri’nin en güzel Çini örneklerini Konya merkezde bulabilirsiniz. Beyşehir Kubadabad Sarayı kazılarından ortaya çıkan sonuçlarda, çini fırınları ortaya çıkmıştır. Konya’da bulunan Sırçalı Medresesi, Karatay Medresesi, Sahip Ata ve Camisi’nde çok fazla çini süslere rastlanmaktadır. Sivas, Malatya, Tokat Kayseri, Antalya, Amasya, Akşehir, Ankara, Diyarbakır şehirlerinde Selçuklu‘ya ait eserleri oldukça fazladır.
Selçuklu ve Osmanlı’ya ait Çinilerin de bulunduğu Kütahya Çini Müzesi yaklaşık 500 eserle Kütahya’da bulunmaktadır. Çini tarihini yakından incelemek için bu müzeyi ziyaret edebilirsiniz. Emir Celaleddin Karatay tarafından yapılan Karatay Medresesi, çinilerle kaplı bir medresedir. Türkiye’de geçmişten günümüze gelen birçok çini eserleri ve bu eserlerin tanıtıldığı çini müzeleri bulunmaktadır.
Çini Eserlerinin Sergilendiği Müzeler / Koleksiyonlar
Sevgi Gönül-Ömer Koç Çini Koleksiyonu
İlgi duyan ve sanata ilgisi giderek artan toplumumuz da maalesef bazı değerlerini yitirmiştir. Çini ve daha birçok sanat eseri zenginlerin koleksiyonlarında… Tarihi yapılar ve tarihimizde işlenmiş olan onca güzel parça bugün İstanbul Arkeoloji Müzelerinde, Çinili Köşk ve Sadberk Hanım Müzesi’nde yer alıyor.
Bunun dışında büyük bir koleksiyonda Sevgi Gönül – Ömer Koç koleksiyonunda yer alıyor. 200’den daha fazla eser barındıran bu koleksiyonlar dışında maalesef pek çok örnek yurt dışında sergileniyor.
Ömer Koç ülkemizin önde gelen iş adamlarından biri olmasına rağmen holding faaliyetleri öncesinde kitap aşığı ve sanat severdi. Bunun için evinde, ofisinde ve daha pek çok yerde çini örneklerinin yanı sıra kitap fuarında gibi hissedebilmeniz de mümkün olacaktır.
Çini eserlerine dönecek olursak tarihin gelmiş geçmiş en önemli ürünleri ve örnekleri Sevgi Gönül-Ömer Koç koleksiyonu arasında yer almaktadır.
İznik çinilerini koleksiyonunda paylaşan Sevgi Gönül ve Ömer Koç pek çok çini örneğini rahatlıkla inceleyebilmenizi sağlıyor. Çiçek motiflerinin yer aldığı pek çok koleksiyonda beyaz, mavi, yeşil, kırmızı renklerin hâkimiyetinde bir görüntü elde ediliyor.
Birbirinden farklı tarihi dokusu ve önemi bulunan çini örnekleri büyük bir ilgi görüyor. Objeler dışında panolarda da görebileceğiniz bu örnekler en başarılı çini örnekleri olacaktır. Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi’nde Ömer Koç koleksiyonundan parçalar yer almaktadır.
Şık, estetik ve tarihi motiflerin işlendiği sanatsal değeri büyük olan çinilerde ihtişam ve gözalıcı şıklık oluşturuluyor. Ailece dikkat çeken koleksiyonlarında çini örneklerinin en güzelleri ve İznik çini tasarımları yer alıyor.
En eski ve en yeni el işi işlemeleri ve süslemeleri Vehbi Koç Vakfı’nda sergilenirken Sadberk Hanım Müzesi ve Sevgi Gönül-Ömer Koç çini koleksiyonu ile birçok koleksiyon severin dikkatini çekiyor. En özel parçalar ve İznik çinilerinden bize kalanlar bu ünlü koleksiyoncuların koleksiyonlarında görücüye çıkıyor.
Yurt dışına taşınmış olan önemli eserlerimiz ve tarihi yapılarımız da kalan çini örneklerinin dışında Türkiye’de en sıkı koleksiyonlar Sevgi Gönül ve Ömer Koç koleksiyonu parçaları arasında yer alıyor. Bu koleksiyonu incelemek istiyorsanız sizler de Sadberk Hanım Müzesi’ni gezebilirsiniz.