İnsanlığın Korkulu Rüyası Haline Gelen Salgın Hastalıklar

Salgın hastalıklar,   maalesef tarih boyunca insanların en büyük korkuları arasında yer alır.  Salgın hastalıklar yüzünden bugüne kadar milyonlarca insan hayatını kaybetmiştir.  Hal böyle olunca da tabi ki sadece korku olarak kalmayarak,   geleceğe dair felaket senaryolarının başını çeken distopya senaryoları arasında salgın hastalıklar yerini almıştır.

Tabii felaketlerden ve savaşlardan ölenlerden daha çok insan,   salgın hastalıklarda ölmektedir.  Salgın hastalıkların öyle bir gücü vardır ki;  imparatorlukları çökertir,  sınırları yeniden çizer,  orduları kırar ve ekonomik,  siyasal aynı zamanda da demografik olarak yeryüzü haritasının yeniden çizilmesinde büyük rol oynar.

Haçlı Seferleri,  büyük istilalar gibi önemli olay ve savaşlarda;  yani insan topluluklarının geniş ölçüde bir araya gelmesi sonucunda veya yer değiştirmesinin ardından Ortaçağ’da birbirinden korkunç salgın hastalıklar görülmeye başlandı.

Tabi ki salgın hastalıkların hızla yayılmasının bir nedeni de;  19.  Yy sonrasında deniz yolculuklarında hızlı buharlı gemilerin kullanılmaya başlamasıyla;  Süveyş Kanalı’nın açılarak mallar dışında mikropların da bir limandan diğer limana kolay şekilde yayılması sağlanmıştır.

hastalıklara Geçmeden önce Salgın hastalıklardan kaçılabilecek 10 Ülke adlı makalemizi de okuyabilirsiniz

 

Peki,  Tarihte Yaşanan Ve Günümüzde de Yaşamaya Devam Büyük Salgın Hastalıklar Nelerdir?

 

1-)Atina Veba Salgını(M.Ö.430-427):  Salgın hastalıkların en başını Atina Veba Salgını çeker.  Bu salgın,  tahmini olarak bin kişinin ölümüne sebep olmuştur.  Antik Yunanistan’da Peloponez Savaşı(430)  esnasında,  Atinalıların savaşı kazanması beklenirken Atina’yı bu büyük virüs sarmıştır.

2-)Jüstinyen Veba Salgını(M.Ö.541-542):  Jüstinyen vebası olarak adlandırdığımız bu salgın türü,  tarihte en büyük can kaybının yaşanmasına neden olmuştur.  Yaklaşık on milyonlarca insanın hayatının kaybetmesine neden olmuştur.  Doğu Roma İmparatorluğu’nun ve neredeyse Konstantinopolis’in nüfusunun tamamını yok etmiştir.  Ayrıca Sasani İmparatorluğu’na ve Akdeniz’in genelinde ki bütün liman kentlerine de yayılmıştır.

3-)Kara Veba(1346-1350):  Kara ölüm,  kara veba,  büyük veba,  yalnızca veba ya da büyük salgın gibi isimlerle anılan bu hastalık türü insanlık tarihinde görülen en büyük salgın türüdür diyebiliriz.  Avrasya’dan Batı Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyayı etkileyen bu salgın türü on milyonlarca insanın ölmesine neden olmuştur.

Bu salgın türüne Yersiniapestis isimli bir bakterinin neden olduğuna dair burgular vardır.  Kısacık sürede geniş bir coğrafyayı etkileyen bu salgın türü;  aynı zamanda da Avrupa’da da birçok toplumsal,  dinsel ve ekonomik başkaldırıların yaşanmasına neden olmuştur.

4-)Amerika Yerlilerinde Görülen Salgın Hastalıklar(1492-1900):  Amerika keşfedildiği zaman nüfusun 2.000.000 ile 10.000.000 arasında olduğuna dair tahminlerde bulunuluyor.  Fakat 1492 yılından başlayarak 1900’lü yıllara gelindiğinde kızamık,  çiçek,  tifüs gibi hastalıklardan dolayı birçok Amerikalı hayatını kaybetmiş nüfus 500.000 düşmüştür.

5-)Büyük Londra Vebası(1665-1666):  Londra’da görülen bu büyük salgın türü,  Avrupa’da görülen 2. Büyük salgınlardan biri olarak kayıtlara geçmiştir.

6-)Birinci Kolera Pandemisi(1817-1823):  Bu salgın türü ilk Asya kökenli kolera salgını olarak biliniyor.  Kalküta yakınlarında ilk görülen bu hastalık türü Güneydoğu Asya’dan Ortadoğu’ya,  Doğu Afrika’ dan da Akdeniz kıyılarına yayılmıştır.  Tahmini olarak 110.000 insanın ölümüne neden olmuştur.

7-)İkinci Kolera Pandemisi(1829- 1849):  Tahmini olarak 200.000 kişinin ölümüne neden olan bu salgın türü Hindistan’dan Batı Asya’ya,  Avrupa’dan Amerika kıtasına kadar olan yerleri etkilemiştir.  Hatta ve hatta Çin’den Japonya’ya kadarda sıçrayarak etkisini büyük bir alanda göstermiştir.

8-)Tifüs Epidemisi (1847):  Tifüs hastalığı,  Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı bir hastalık türü olarak karşımıza çıkar.  1847 yılında Kuzey Amerika’da kendini gösteren bu büyük salgın,  İrlanda’da yaşanan büyük kıtlığın sonrasında İrlanda’dan Amerika yapılan göç sırasında ortaya çıkarak ortalama 20.000 kişinin ölümüne neden oldu.

9-)Dördüncü Kolera Pandemisi(1860-1879):  Bu salgın türü;  Bengal bölgesi Ganj deltasında ortaya çıkarak Müslüman hacılarla birlikte Mekke şehrine kadar yayılmıştır.  Salgının ilk zamanlarında 90.000 ‘e yakın insanın ölmesine neden olmuştur.  Haccın ardından da ülkelerine dönen hacılarla beraber Ortadoğu’ya,  Rusya’ya,  Afrika’ya,  Avrupa’ya ve Kuzey Amerika’ya yayılarak yüzbinlerce insanı canından etmiştir.

10-)Beşinci Kolera Pandemisi( 1881- 1896):  Bu salgın türü de,  tahmini olarak 990.000 kişinin ölmesine sebep olmuştur.  19.yy ‘da çıkan Hindistan kaynaklı 5. Uluslararası salgındır.  Afrika ve Asya’da etkili olduktan sonra Avrupa’nın bazı yerlerinde ve Güney Amerika’da da görülmeye başlandı. Bu salgında sadece Hamburg şehrinde 8.600 kişi hayatını kaybetti.

11-)Rus Gribi( 1889- 1890):  Bazı araştırmalar sonucunda elde edilen bulgulara göre;  enflüanza A –(grip)virüsünün bir altı olan H2N2’nin neden olduğuna dair sonuçlara rastlanmıştır.  Özellikle yakın zamanlarda gerçekleşen araştırmalardaysa H3N8’in salgına neden olduğu ispatlanmıştır.  Nedeni hangi bakteri olursa olsun bir kere 1.000.000 kişinin ölümüne neden olan bu salgın hastalıktarihte bilinen en eski grip salgınıdır.

12-)Modern Veba(1894-1903):  Tahmini olarak;  10.000.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur.  Üçüncü veba salgını olarak bilinir.  Çin’in Yunnan bölgesinde 1850’lili yıllarda ortaya çıktı.  Fakat 1894 yılında Hong Kong’a sıçrayarak tüm dünyaya böylece yayılmış oldu.  Bu salgın türü;  halk sağlığı uygulamaları ve bakterilere karşı savaşmak için bir test ortamı yarattı.  Aynı zamanda da sömürge kentlerinde ki sağlıklı çevre planlamasının da ne kadar doğru olup olmadığının sorgulanmasına neden oldu.

13-)Altıncı Kolera Pandemisi(1899-1923):   Altıncı kolera pandemisi,  Hindistan’da ortaya çıkmıştır.  Bu ülkede,  800.000 insanın ölümüne neden oldu ve sonrasında da Ortadoğu,  Kuzey Afrika,  Doğu Avrupa ve Rusya’da yayıldı.

14-)İspanyol Gribi(1918-1920):  1918’te görülmeye başlayan bu salgın türü ölümcül bir hal almaya başladı.  H1N1 virüsünün neden olduğu bu salgın türü dünya genelinde tahmini olarak 500.000.000 insana bulaşarak milyonlarcasının ölümüne neden oldu.  İspanyol gribi tarihte görülen en ölümcül salgınlar arasında yer alıyor.  Kuzey Kutup Bölgesi’nden tutunda Pasifik adalarına kadar dünyanın her yerine yayılmıştır.

15-)Asya Gribi(1957-1958):  Bu grip türü,  1956 yılının sonlarına doğru Çin’in Guizhou bölgesinde ortaya çıkmıştır.  Daha sonraları da;  Singapur,  Hong Kong ve ABD’de de yayıldı.  Bazı araştırmalarda gribin vahşi ördeklerden insanlara mutasyonla geçtiğine dair bilgilere ulaşılmıştır.

16-)HIV/AIDS (1960’tan günümüze):  AIDS klinik olarak ilk kez 1981’de ABD’de görüldü.  İlk AIDS vakaları uyuşturucu bağımlılarından oluşuyordu.  Fakat AIDS’e neden olan HIV virüsünün 20.yüzyılın başlarında Batı da ve Merkez Afrika ‘da ki primatlarda ortaya çıkmıştır.  Dünya genelinde yayılan HIV/AIDS,  milyonlarca kişinin ölümüne neden olmuş halen de olmaya devam etmektedir.

17-)Yedinci Kolera Pandemisi(1961 Günümüze):  Uluslararası kolera salgınları arasında 7. Olarak karşımıza çıkar.  1961 ‘de Endonezya’da ortaya çıkan salgının etkileri günümüzde de hala daha devam ediyor.

18-)Hong Kong Gribi( 1968- 1969):  İlk olarak Hong Kong’da görülmüştür.  1968 grip salgını,  H2N2 virüsünün değişime uğrayarak ortaya çıkan H3N2 virüsünün sebep olduğu salgında 1.000.000 kişinin hayatına mal olmuştur.

19-)Sars Salgını( 2002-2003):  Sars (Ağır Akut Solunum Yolu Yetersizliği Sendromu),  viral solunum yolu hastalığı olarak karşımıza çıkar.  Bu salgına SARS coronavirus neden olduğunu söyleyebiliriz.  2002 yılında görülen salgın hastalık 8.000’den fazla insana bulaşmıştır.  Kayıtlarda görülüyor ki,  37 ülkede 774 insanın ölümüyle sonuçlanmıştır.

20-)Domuz Gribi(2009):  Bu salgın türü,  gribin farklı bir şekli olarak ortaya çıkmıştır.  Nisan 2009’da yayılmaya başlayarak 284.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur.  Ayrıca domuz gribi haricinde;  Meksika gribi,  Kuzey Amerika gribi,  H1N1 gribi ya da domuz merkezli grip olarak da adlandırılmaktadır.

21-)Batı Afrika Ebola Epidemisi(2014’ten günümüze kadar):  2013 yılının sonlarına doğru Gine’nin güneyinde görülmeye başlanmıştır.  Kısa süre içinde Liberya ve Sierra Leone’ye ardından da Nijerya’ya yayıldı.  Kısa süre içinde tahmini olarak 4.900 kişinin ölümüne sebep oldu.  1970’lerde ilk ortaya çıkan filovürüsün virüsünün bu hastalığa neden olduğunu söyleyebiliriz.  Bu salgın;  vücut sıvıları aracılığıyla yayılmaktadır.  Fakat zaman zaman hava yoluyla da yayılıyor.

22-)Kongo Kızamık Epidemisi(2011’den günümüze kadar):  Dünya’nın en yoksul ülkesi olan Kongo’da yaygın aşılama yöntemiyle önüne geçilebilecek bir hastalık olan kızamık,  halen günümüzde dahi binlerce kişinin ölümüne neden olmaktadır.

23-)Haiti Kolera Epidemisi(2011-2017):  2010 yılında meydana gelen depremden sonra kolera salgını kendini göstermeye başlamıştır.  Son 100 yılda ülkenin gördüğü tek salgın olarak kayıtlara geçer.  Depremden sonra alt yapının çökmesi salgının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.  Kısa sürede önüne geçilerek yayılması önlendi.  Yoksulluk,  alt yapının yetersizliği vs. gibi nedenlerden dolayı 7 yıl süren bir salgına dönüşerek 6.700 kişinin ölümüne neden oldu.

24-)Batı Afrika Menenjit Salgını( 2009-2010):  Bakteriyel menenjitin sebep olduğu uluslararası bir salgın türü olarak karşımıza çıkar.  Mali,  Nijer,  Burkina ve Nijerya’da etkili olmuştur.  Tabi ki salgın en çok Nijerya’yı etkiledi.  Salgın sırasında görülen vakaların çoğu Nijerya’ya aittir.

Görüldüğü üzere yukarı da saydığımız 24 salgın türü maalesef insan hayatını olumsuz etkilemiştir.

 

Ayrıca SAĞLIK kategorimizden Buna benze makalelerimize Ulaşabilirsiniz